Ceny paliw nieustannie się zmieniają. Na ich wysokość wpływa wiele czynników, takich jak rządowa akcyza czy koszt ich zakupu na światowych rynkach. Wieloletni użytkownicy gazu mogą zauważyć pewną prawidłowość, jeśli chodzi o ceny LPG w Polsce. Chociaż zawsze są one dość korzystne – zwłaszcza jeśli porównamy je do kosztu diesla lub benzyny – każdej zimy idą nieco w górę. Skąd taka prawidłowość? Sezonowy wzrost cen wynika z cyklicznej zmiany składu tego paliwa.

Produkt sprzedawany na stacjach pod nazwą handlową „LPG” to nic innego jak mieszanka propanu i butanu. Są to substancje, które znacznie różnią się między sobą właściwościami fizycznymi i chemicznymi. Odpowiednio modyfikując ich proporcje można mieć pewność, że zasilane nimi instalacje gazowe będą mogły pracować bezproblemowo w aktualnych warunkach atmosferycznych. Przepisy w tym zakresie wchodzą w skład normy PN-EN 589.

Jest on organicznym gazem powszechnie wykorzystanym jako paliwo do zapalniczek oraz składnik gazu samochodowego LPG. Jego parowanie ustaje przy -0,5 stopnia Celsjusza, dlatego podczas mrozów staje się niepalny. Z tego względu w sezonie zimowym konieczne jest ograniczenie jego ilości w mieszance.

Ta bezwonna, bezbarwna substancja charakteryzująca się gęstością większą od powietrza jest składnikiem ropy naftowej, pozyskiwanym w procesie destylacji. W połączeniu z butanem jest wykorzystywana przy produkcji LPG i stanowi droższy składnik mieszaniny. Paruje w temperaturze do 43 stopni C, dlatego pełni kluczową rolę w mieszance sprzedawanej w sezonie zimowym.  

Charakterystyka mieszaniny

Kluczową rolę odgrywają proporcje mieszanki propanu i butanu. Są one łączone w stosunku 40:60, jednak proporcja jest odwracana zależnie od pory roku. Podczas, gdy większe stężenie propanu pozwala korzystać z instalacj, gdy panuje mróz, przewaga butanu pozwala zmniejszyć ceny paliwa w okresie letnim oraz dostosować prężność mieszanki do wyższych temperatur.

Czym jest prężność i jak wpływa na pracę instalacji gazowej?

Jest to nic innego jak ciśnienie cząsteczkowe substancji. Z lekcji fizyki w szkole wiemy, że ciśnienie to efekt zderzania się cząsteczek substancji z otoczeniem. Im więcej ich znajduje się w danej przestrzeni, tym większe jest ciśnienie. Na ciśnienie wpływa również ruchliwość cząsteczek, która zmienia się np. pod wpływem temperatury. Kolejną zmienną są oczywiście właściwości konkretnych substancji.

Prężność LPG, w którym dominuje propan, sprawia, że mieszanina idealnie sprawdza się podczas mrozów. Latem jednak doprowadziłaby do zwiększenia ciśnienia w instalacji, co mogłoby negatywnie wpłynąć na pracę silnika. W przypadku mieszanki składającej się w większości z butanu, mamy dokładnie odwrotną sytuację. Gaz LPG z przewagą butanu będzie idealnie sprawdzał się w trakcie cieplejszej części roku, niestety zimą będzie powodować problemy z zapłonem.

Dla prawidłowego funkcjonowania instalacji kluczową rolę odgrywa zmiana paliwa na wersję zimową – jeśli stacja paliw przegapiłaby ten moment, mogłaby narobić klientom wiele kłopotu. Chcąc ustrzec kierowców przed problemami z zapłonem, polski ustawodawca nałożył na stacje paliw obowiązek cyklicznej wymiany mieszanki. Zgodnie z prawem 1 grudnia na wszystkich stacjach dostępna musi być mieszanina zawierająca 60% propanu.

Zmiana na letnią wersję nie jest tak krytyczną kwestią – można powiedzieć, że jej największą zaletą jest niższa cena. Instalacja wypełniona zimową wersją paliwa będzie pracować w temperaturach powyżej zera, a zanim nadejdą upały i temperatura będzie w stanie doprowadzić do zwiększenia ciśnienia panującego w instalacji, gaz z pewnością zostanie zużyty. Letnia wersja jest dostępna na stacjach od 1 kwietnia.

Mieszkasz za granicą? W takim przypadku powinieneś zapoznać się z przepisami panującymi w Twoim kraju. Termin wymiany propanu i butanu jest dostosowany do panującego klimatu. Za granicami Polski przepisy mogą być zupełnie inne. Co więcej w cieplejszych krajach zmiana proporcji mieszaniny może w ogóle nie występować – w takim przypadku przez cały rok sprzedawany jest gaz zawierający więcej butanu.

Wzrost ceny LPG w okresie zimowym nie jest efektem przypadku, corocznych wahań na rynkach paliw, ani zmowy właścicieli stacji paliw. Wpływają na to sezonowe zmiany w składzie gazu LPG. Są one spowodowane właściwościami dwóch głównych składników LPG – propanu i butanu. Podczas, gdy butan świetnie sprawdzi się w trakcie upałów, zimą może powodować problemy z zapłonem. Dużo droższy propan świetnie sprawdzi się podczas mrozów, jednak może prowadzić do wzrostu ciśnienia wewnątrz instalacji podczas letnich upałów. Z tego względu dwa razy w roku zmieniana jest proporcja mieszaniny określanej w obrocie handlowym jako LPG. Mieszanka zimowa jest dostępna od 01.12 do 31.03, a letnia przez resztę roku. Stacje tankowania w naszym kraju z reguły sumiennie podchodzą do tych kwestii, dlatego kierowcy mogą bezpiecznie tankować gaz LPG i nie martwić się o działanie instalacji gazowej w swoim pojeździe.

Źródła grafik: Vectorportal.com,  CC BY; Needpix; FreeSVG; Wikimedia